1 november 2014

In dat wat tegenwoordig België heet, de zuidelijke Nederlanden, stond het bekend als ‘Hollandse rekenkunde’. Het was een eigensoortig gegoochel met cijfers, een bijzonder gebruik van getallen op een manier die in het eigen voordeel was.

Het werd bijna tweehonderd geleden gebruikt bij het referendum over de vraag of het zuiden bij het noorden moest worden gevoegd. Dat idee kreeg beneden de Moerdijk maar matige steun. Geen nood: de ‘Ollanders’ telden de thuisblijvers op bij de voorstemmers. Onder het motto: wie zwijgt stemt toe. Zodoende ontstond er in 1815 een fraaie meerderheid voor het nieuwe Koninkrijk der Nederlanden.

Die ‘Hollandse rekenkunde’ bestaat nog steeds. Dat ontdekte ik in de dagen na Prinsjesdag. Uit de cijfers van de Miljoenennota was een ding kristalhelder geworden: de accijnsverhoging op alcohol leverde – zoals wij van Spirits NL hadden voorspeld – de schatkist aanzienlijk minder op dan voorgerekend. Financiën ging er in de begroting voor dit jaar vanuit dat er € 341 miljoen aan alcoholaccijns binnenkomt: aanzienlijk meer dan de 321 miljoen die er daadwerkelijk binnenkwam in 2013. Inmiddels heeft men in de begroting zelf ook door dat dit volstrekt niet lukt: Financiën noemt nu zelf 313 miljoen als haalbaar. 8 miljoen minder dan vorig jaar en 28 miljoen minder dan begroot dus.

Alle reden om die maatregel – een maatregel waarmee je je zelf zo tekort doet – terug te draaien, zou je zeggen. Daarover viel te praten. Maar wel op voorwaarde dat het gat zou worden gedicht. Meerjarig. Dat klinkt uit de mond van Financiën niet zo onredelijk. De opgave voor komend jaar is helder: kom maar met een dekking van 11 miljoen. Want er wordt door het Ministerie op gerekend dat er in 2015 324 miljoen binnenkomt. Aanzienlijk meer dus dan dit jaar. Een onderbouwing hiervoor ontbreekt, en het is ook vreemd, want er is dus juist een dalende lijn.
Maar het wordt nog bonter gemaakt. Als je het onverstandige besluit van de accijnsverhoging ook voor de komende jaren wilt corrigeren zul je met een dekking van tientallen miljoenen moeten komen om het gat structureel te dichten. Want op de langere termijn gaat men er voor elk jaar vanuit dat er -ondanks dat er elk jaar minder binnenkomt- elk jaar meer binnenkomt. Ja, zo werkt het nu eenmaal.
Met behulp van die ‘Hollandse rekenkunde’ werd het hele verhaal in een klap onhaalbaar. Om een fictief gat van zo’n omvang te dichten, moet je wel heel forse compensatiemaatregelen nemen. En wie peinst er over om fors extra op zorg te bezuinigen, de benzine-accijns extra te verhogen of te korten op defensie, om alcohol een beetje goedkoper te maken?

 
SpiritsNL-voorzitter Jan Schinkelshoek, november 2014

Hoofdthema's