Krijgt Hans van Mierlo achteraf weer een keer gelijk? ‘Dit kabinet is van niemand’, snierde hij al weer bijna 25 jaar geleden over het derde kabinet onder leiding van premier Ruud Lubbers. Dat kabinet was een GroKo, zoals het aan de andere kant van de oostgrens heet: gebaseerd op Grote Coalitie van de toen grote partijen […]
Krijgt Hans van Mierlo achteraf weer een keer gelijk?
‘Dit kabinet is van niemand’, snierde hij al weer bijna 25 jaar geleden over het derde kabinet onder leiding van premier Ruud Lubbers. Dat kabinet was een GroKo, zoals het aan de andere kant van de oostgrens heet: gebaseerd op Grote Coalitie van de toen grote partijen CDA en PvdA. Meer dan een kil verstandshuwelijk is dat kabinet nooit geweest. Vergeleken de eerste twee was Lubbers III (1989-’94) een karretje met vier kanten wielen dat zich ook nog eens door rul zand voortploegde.
Rutte III begint op Lubbers III te lijken.
Na een lange, eindeloze kabinetsformatie is de derde ministerploeg onder leiding van premier Mark Rutte moeizaam uit de startblokken gekomen. De eerste honderd dagen zitten er op. Maar het lijkt er op alsof de kabinetsformatie zich nog voortsleept. Er zijn een paar ministers en staatssecretarissen die in die eerste maanden boven het maaiveld uitgekomen zijn. Maar van de meesten heeft de buitenwereld nog niet veel gemerkt.
Rutte III staat bloot aan dezelfde politieke verlammingsverschijnselen als Lubbers III. Lubbers’ laatste combinatie bezweek een paar keer bijna onder het onderlinge wantrouwen tussen de twee grote partijen. Zelfs met bami-akkoorden was het tegen het einde nauwelijks nog te redden.
Rutte’s derde kabinet lijdt aan een verwante kwaal. Het wordt gedragen door vier partijen – samen ternauwernood een meerderheid in de Tweede Kamer – die ver van elkaar af staan. Per saldo zijn VVD, CDA, D66 en ChristenUnie meer elkaar concurrenten of zelfs tegenstrevers dan elkaars bondgenoten. Het lot heeft het viertal tot elkaar veroordeeld. Maar of nietjes van het regeerakkoord sterk genoeg zijn om de zaak bij elkaar te houden?
Dat hangt vooral van de buitenwereld af.
Zwak als Rutte III in ‘Den Haag’ staat, zoekt het de kracht in allerlei maatschappelijke akkoorden. Wie het regeerakkoord leest, rolt van het ene voorgenomen akkoord in het andere: een energie- en klimaatakkoord, een grondstoffenakkoord, een bestuursakkoord, een pensioenakkoord, een preventieakkoord. Het is alsof de coalitie via externe steun intern staande wil zien te blijven.
Daarom zal staatssecretaris Blokhuis (VWS) alles uit de kast halen om een preventieakkoord te sluiten. En daarom kunnen we, ook als sector, maar beter ‘in de buurt’ blijven. Een Kabinet van Niemand kan, als het op zichzelf is aangewezen, rare bokkesprongen doen. Ook dat weten we sinds Lubbers III.
Jan Schinkelshoek, voorzitter SpiritsNL, maart 2018
