Matige alcoholconsumptie kan onderdeel zijn van een gezonde leefstijl. Het kan zelfs een positief effect hebben op de gezondheid. Dat blijkt uit de resultaten van ruim 30 jaar wetenschappelijk onderzoek. Maar bij te veel of onverantwoord drinken kan alcohol ernstige lichamelijke en sociale problemen veroorzaken.
Alcohol heeft effect op de gezondheid. Deze effecten kunnen positief en negatief zijn. Nog lang niet alle effecten van alcohol op de gezondheid zijn uitgebreid wetenschappelijk onderzocht. Maar één ding is in ieder geval duidelijk: overmatige alcoholconsumptie heeft schadelijke gevolgen. SpiritsNL adviseert dan ook matige consumptie en verantwoordelijkheid. De Gezondheidsraad heeft ook in 2015 als richtlijn gegeven niet te drinken en als je drinkt, niet meer dan één glas per dag.
Matige alcoholconsumptie heeft een positief effect op de gezondheid. Dat blijkt uit de resultaten van ruim 30 jaar wetenschappelijk onderzoek. Te veel of onverantwoord drinken van alcohol kan juist ernstige lichamelijke problemen veroorzaken. De relatie tussen alcoholconsumptie en gezondheid kent dus positieve en negatieve aspecten. De resultante van deze effecten is een J-vormig verband tussen alcoholconsumptie en risico op overlijden. Daarbij laat matige consumptie een verlaging van het overlijdensrisico zien. Een belangrijk deel van deze risicoverlaging hangt samen met de relatie tussen alcoholconsumptie en hart-en vaatziekten. Daarnaast lijkt er ook een J-vormige relatie te zijn tussen alcoholconsumptie en het risico op het krijgen van diabetes type 2 en op bepaalde vormen van dementie.
Omdat de invloed van alcohol op het lichaam complex en veelomvattend is, vindt u hier een overzicht van de belangrijkste gezondheidseffecten van matige alcoholconsumptie. Omdat op andere plaatsen op het internet al veel informatie te vinden is over de risico’s en gezondheidseffecten van overmatige en onverantwoorde alcoholconsumptie, ligt de focus van de informatie op deze website op de gezondheidseffecten van matige alcoholconsumptie door gezonde volwassenen. Zwaar en onverantwoord drinken is nooit verstandig. Meer informatie over de risico’s van alcoholmisbruik kunt u onder meer vinden op de website van het Trimbos Instituut.
Uit diverse wetenschappelijke onderzoeken blijkt dat lichte tot matige alcoholconsumptie geen verhoogd risico op kanker met zich meebrengt, wanneer dit plaatsvindt in de context van een gezond dieet, en als onderdeel van een gezonde levensstijl. Sterker nog, matige alcoholconsumptie bij de maaltijd kan leiden tot een hogere levensverwachting, en een lagere incidentie (minder vaak optreden) van kanker.
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat regelmatige, matige consumptie van alcoholhoudende dranken het risico op hart-en vaatziekten vermindert. Hierbij maakt het niet uit of het gaat om het drinken van bier, wijn of gedistilleerd. Het verminderde risico hangt samen met het effect van de alcohol zelf. Het beschermende effect van regelmatig matige alcoholconsumptie is voor een groot deel terug te voeren op verhoging van het goede HDL-cholesterol in het bloed. Dit HDL zorgt voor de afvoer van cholesterol uit het lichaam. Ook heeft matige alcoholconsumptie onder andere een gunstig effect op het anti-stollingsmechanisme in het bloed.
Matige alcoholconsumptie verkleint het risico op het ontwikkelen van diabetes type 2 (suikerziekte) met 40%. In 2011 hadden in Nederland ruim één miljoen mensen diabetes. Het aantal neemt sterk toe, onder andere door de vergrijzing en de toename van overgewicht. Sinds 2000 is het aantal bij mannen verdubbeld, en bij vrouwen een toename van 65%. De eerste aanwijzingen dat matige alcoholconsumptie het risico op diabetes type 2 zou verlagen, kwamen ruim 20 jaar geleden al uit epidemiologisch onderzoek (Stampfer, 1988; Rimm, 1995). Ook zijn er indicaties dat matige alcoholconsumptie de insulinegevoeligheid bevordert (Vitelli, 1996).
Alcoholconsumptie heeft verschillende effecten op de hersenen van volwassenen. Een matige hoeveelheid alcohol kan een prettig gevoel geven en helpt te ontspannen. Toch werken de hersenen ook na het drinken van 1-3 glazen al minder goed dan normaal en is het reactievermogen minder goed. Uit onderzoek is gebleken dat de functie van alcohol in de hersenen niet simpelweg alle processen in de hersenen onderdrukt, maar dat alcohol heel specifieke effecten heeft op bepaalde neurotransmitters (boodschappers) en receptoren (eiwitten die boodschappen ontvangen en doorgeven) in de hersenen.
Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat matige alcoholconsumptie door ouderen het risico op het krijgen van dementie verkleint. Naar schatting zijn er in Nederland zo’n 200.000 à 300.000 mensen met dementie. De meest voorkomende vormen van dementie zijn de ziekte van Alzheimer (70 %) en vasculaire dementie (15-20 %). Zie voor meer informatie de website van Alzheimer Nederland. In diverse prospectieve epidemiologische onderzoeken is een J-vormig verband gevonden tussen matige alcoholconsumptie door ouderen en vermindering van het risico op dementie (Orgogozo 1997, Mukamal, 2003). Ook een groot Nederlands epidemiologisch onderzoek, de Rotterdam Studie (Ruitenberg, 2002), bevestigt deze resultaten.