Nederlandse scholieren roken minder dan gemiddeld in Europa
Nederlandse scholieren van 15 en 16 jaar hebben minder ervaring met roken dan het Europese gemiddelde. Een kwart (26%) van de Nederlandse scholieren heeft weleens een sigaret gerookt. Nederland staat hiermee op plek 27 van de 37 deelnemende landen. Hongarije staat bovenaan: daar heeft de helft van de 15- en 16-jarigen weleens gerookt. Ook roken minder Nederlandse scholieren dagelijks dan gemiddeld in Europa (6% versus 8%). Gemiddeld is het aandeel Europese scholieren dat ooit heeft gerookt gedaald: van 42% in 2019 naar 31% in 2024. Deze daling zien we ook in Nederland.
Vapen neemt toe
Ruim één op de vijf 15- en 16-jarige Nederlandse scholieren (22%) vapete in de laatste maand en 8% deed dit dagelijks. In Polen en Servië wordt het meest gevapet. Steeds meer scholieren in Nederland geven aan in de laatste maand gevapet te hebben (van 9% in 2019 naar 22% in 2024). Deze forse stijging zien we ook in andere Europese landen. Daarnaast zien we dat veel scholieren roken én vapen.
Als Nederlandse jongeren drinken, drinken ze vaak
Wat betreft het percentage scholieren dat alcohol drinkt, zitten Nederlandse jongeren rond het gemiddelde van Europa. Dit geldt ook voor binge drinken (het drinken van 5 of meer glazen alcohol bij één gelegenheid). Maar als het gaat om hoe vaak scholieren in de laatste maand alcohol hebben gedronken, scoort Nederland hoog. Nederlandse scholieren die in de laatste maand alcohol dronken, deden dat gemiddeld 7,8 keer. Hiermee staat Nederland op plek 2 van de 37 landen. Alleen scholieren uit Duitsland (Beieren) scoren hoger (9,4 keer in de laatste maand).
Gemiddeld is tussen 2019 en 2024 het laatste maand gebruik van alcohol onder Europese scholieren afgenomen (van 48% naar 43%). Ook binge drinken nam in dezelfde periode af met 5%. Deze afname zien we ook in Nederland terug: het percentage scholieren dat in de laatste maand alcohol heeft gedronken daalde van 51% naar 40% en binge drinken van 42% naar 27%.
Cannabisgebruik gedaald maar Nederland nog boven Europees gemiddelde
Het percentage 15- en 16-jarige Nederlandse scholieren dat ooit cannabis heeft gebruikt, is afgenomen van 22% in 2019 naar 15% in 2024. Ook het laatste maandgebruik is in deze periode afgenomen. Dit is in lijn met de daling in cannabisgebruik onder scholieren in andere Europese landen.
Ondanks de daling, gebruiken relatief veel Nederlandse scholieren cannabis. Zo staat Nederland met 8% laatste maand gebruik op plek 5 en scoren alleen Liechtenstein, Italië, Slovenië en Tsjechië hoger. Eén derde van de Nederlandse 15- en 16-jarigen zegt bovendien dat het (heel) makkelijk is om aan cannabis te komen. Dat is meer dan het gemiddelde in Europa (27%). Nederlandse scholieren scoren ook relatief hoog op hoog risicogebruik van cannabis (plek 5 van 37 deelnemende landen).
Conclusie
In de meeste Europese landen, waaronder Nederland, zien we enkele gunstige ontwikkelingen: minder jongeren roken, drinken alcohol en gebruiken cannabis. Tegelijkertijd zien we dat vapen in Nederland en de rest van Europa sterk toeneemt. Verder valt op dat een grote groep jongeren vapet én rookt. Bij vapen krijgen jongeren veelal meer nicotine binnen dan bij roken. Op die manier zou vapen ervoor kunnen zorgen dat ook het gebruik van tabakssigaretten in de toekomst toch weer gaat toenemen. De sterke link tussen vapen en roken bleek ook uit het Peilstationsonderzoek 2023 onder 12- t/m 16-jarige scholieren.
De resultaten laten verder zien dat als Nederlandse jongeren drinken, ze vaak drinken. Ander onderzoek laat zien dat jongeren dié drinken, vaak ook veel drinken (5 of meer glazen op één gelegenheid). Dit is samen met het relatief hoge cannabisgebruik onder Nederlandse jongeren een belangrijk aandachtspunt voor preventie en overheidsbeleid.
Meer informatie
Aan de slag met preventie
- Preventieaanpak Helder op School: preventie van roken, alcohol- en drugsgebruik en digitale balans.
- Helderopvoeden.nl: Opvoedtips voor ouders met pubers over middelengebruik en gamen. Waaronder tips om het gesprek over vapen aan te gaan en daarmee aan te sluiten op de landelijke campagne ‘Nee tegen vapen’.
- NIX18 voor professionals: informatie en tools om bij te dragen aan de NIX18 campagne.
- Opgroeien in een Kansrijke Omgeving: gemeenteaanpak preventie van roken, alcohol- en drugsgebruik en bevorderen mentale gezondheid.
- En lees meer informatie op alcoholinfo.nl, rokeninfo.nl, drugsinfo.nl
